معرفی کتاب وقتی نیچه گریست

نویسنده: اروین یالوم

ترجمه: سپیده حبیب

نشر: قطره

اروین یالوم شاگرد ممتاز رولو می است و نقش ممتازی در بسط رویکرد رولو می به روانشناسی که اصطلاحاً روانشناسی وجودی (اگزیستانسیال) خوانده می‌شود داشته است. ویژگی منحصر به فرد وی قلم قدرتمندی است که در اختیار دارد. وی بر این باور است که باید در کتاب‌های درسی به جای تدریس مفاهیم و اصطلاحا دشوار و دهن‌پرکن روانشناسی، از طریق ارائه داستان‌ها و حکایت‌ها مفاهیم را به دانشجو منتقل کرد. به اعتقاد وی زندگی افراد و بیمارانی که برای مشاوره به روانشناسان مراجعه می‌کنند خود مملو از داستان‌هایی است که می‌توان از آنها برای تدریس استفاده کرد. وی در تالیف کتاب‌های درسی روانشناسی نیز ابتدا یک حکایت واقعی از زندگی یک بیمار تعریف می‌کند و سپس به معرفی نظریه می‌پردازد و معتقد است با این شیوه دانشجویان به شکل بهتری به درک درست مفاهیم دست می‌یابند.

هنر اروین یالوم نه تنها فهم و بسط مفاهیم روان شناسی بلکه قلم توانمند در طراحی و نگارش یک داستان است. در واقع می‌توان گفت که وی هم زمان دارای دو ویژگی منحصر به فرد است. از یک سو یک روانشناس برجسته است و از سوی دیگر یک داستان نویس ممتاز. کتاب وقتی نیچه گریست نمونه‌ای از محصول کسی است که واجد این دو ویژگی است.

یالوم دغدغه‌های وجودی نظیر جاودانگی و عشق را دغدغه‌های اصیل و غایی افراد می‌داند و آن را در پس نگرانی‌ها، ناآرامی‌ها و ناشادی‌های افراد می‌بیند و معتقد است که معمولاً افراد نارضایتی‌های خود را به امور دیگری نسبت می‌دهند در حالیکه در حاق واقع این دغدغه‌ها قرار دارند.

در کتاب وقتی نیچه گریست یالوم داستانی را که متکی به برخی شواهد تاریخی از زندگی فردریش نیچه فیلسوف بزرگ آلمانی، زیگموند فروید، رواشناس بزرگ اطریشی و یوزف برویر طبیب مشهور قرن 19 وین است ایجاد می‌کند. در این داستان نیچه به عنوان بیمار به زندگی یک طبیب وارد می‌شود اما در گفتگوی میان آنها آموزه‌های خود را عرضه می‌کند.

استفاده یالوم از نیچه بی دلیل نیست چرا که نیچه جزو نخستین فیلسوفانی است که مسائل وجودی انسان را در کانون فلسفه‌ورزی خود قرار دادند. یالوم با مطالعه عمیق چند کتاب معروف نیچه و با آگاهی از زندگی شخصی وی داستانی را روایت می‌کند که در آن نیچه می‌تواند نگرش‌های خود را عرضه کند با این تفاوت که این کتاب یک کتاب فلسفی نیست بلکه یک رمان روانشناسانه است اما رویکرد روانشناسی آن رویکردی وجودی است.

در پایان به نظر می‌رسد که این کتاب با کسانی که در گیرودار بحران میانسالی یعنی حوالی 40 سال هستند بهتر از دیگران بتواند ارتباط برقرار کند چرا که کتاب حول مسائل و دغدغه‌های فردی می‌گذرد که در چنین مقطع سنی قرار دارد. لذا خواندن آن را به همه افراد میانسال، همه علاقه‌مندان به فلسفه نیچه و همه علاقه‌مندان به رویکرد روانشناسی وجودی توصیه می‌کنم.

منتشره در سایت الف به تاریخ 3 اسفند 1393