معرفی کتاب چشم انداز میان مدت اقتصاد ایران

شاید یکی از مهمترین اشکالات فرهنگی ما ایرانیان آنست که بدون اتکا به آمار و ارقام صحبت میکنیم و حوصله نداریم تا زحمت نگاه کردن اعداد و ارقام را به خود بدهیم. همین امر موجب میشود تا بسیاری از قضاوت‌ها و تحلیلهای ما دچار مشکل شود.

یکی از مقاطع مهم تاریخ معاصر ما دوره ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد است. تغییر سیاستها دراین دوره چنان شدید بود که شاخصهای اقتصادی تحولات قابل ملاحظه ای را نشان دادند و این امر یک فرصت بی بدیل در اختیار تحلیلگران اقتصادی و دانشجویان رشته اقتصاد قرار داده تا درک بهتری از کنش و واکنش اقتصاد و سیاست های اقتصادی بدست آورند. متاسفانه تاکنون متن مستندی که وضعیت تحولات اقتصادی در آن دوره را به خوبی مطالعه کرده باشد موجود نیست و میتوان ادعا کرد که تنها کتاب موجود از این جهت کتاب اقتصاد ایران به کدام سو می رود نوشته دکتر نیلی و تیم همراه ایشان است. این کتاب که در واقع گزارشی از یک تحقیق مفصل و دامنه دار است تلاش دارد تا نه تنها آمار و اطلاعات مربوط به متغیرهای کلان اقتصادی را گردآورد بلکه تحلیل سازگار و منسجم از چرایی تحولات اعداد و ارقام در اختیار خواننده گذارد. بی تردید وجه متمایزکننده این کتاب از کتاب های مشابه وجود ذهنیت تحلیلگری است که در پس فصل های مختلف کتاب حضوردارد و به سان نخ تسبیح تلاش می کند تا ربط و ارتباط میان فصل های مختلف و تحلیل اصلی برقرار سازد

کتاب با یک مقدمه نسبتاً مفصل (حدود 40 صفحه) شروع می شود و در آن دکتر نیلی به عنوان مجری تحقیق سازماندهی تحقیق و بخش های مختلف را معرفی می کند. بخش اول کتاب به عرضه خلاصه ای از تصویر جامع اقتصاد ایران اختصاص دارد. فصل اول این بخش به تحولات اقتصاد کلان در دهه هشتاد شمسی اختصاص دارد و بازارهای مختلف (انرژی، ارز، محصول، مالی و نهایتاً کار) تحلیل می شود. در فصل دوم موضوع خصوصی سازی در دستور کار قرار می گیرد و در فصل سوم به موضوع هدفمندسازی یارانه ها پرداخته می شود. فصل چهارم چشم انداز اقتصاد ایران در میان مدت یعنی 1392 تا 1396 عرضه می گردد.

بخش دوم کتاب به تحولات داخلی اقتصاد ایران می پردازد. فضل اول ظرفیت های اقتصاد ایران، فصل دوم رشد اقتصادی، تورم و بیکاری، فصل سوم به فقر و نابرابری، فصل چهارم به سیاست های پولی، فصل پنجم به سیاست های مالی، فصل ششم به سیاست های تجاری، فصل هفتم به بازار کار، فصل هشتم به بازار مالی، فصل نهم به موضوع آزادسازی، فصل دهم به موضوع اصلاحات بازار انرژی، فصل یازدهم به موضوع خصوصی سازی و فصل دوازدهم به موضوع تحولات کشورهای منتخب و تاثیر آن بر اقتصاد ایران می پردازد.

بخش سوم کتاب به تحولات جهانی اقتصاد ایران اختصاص دارد. در فصل اول آن جهانی شدن بازار محصول مورد بررسی قرار می گیرد. فصل دوم آن به جهانی شدن بازار مالی اختصاص دارد. فصل سوم روی موضوع تحولات بازارهای انرژی جهانی تمرکز دارد و نهایتاً فصل چهارم موضوع همکاریهای منطقه ای را مورد کاوش قرار می دهد.

همانگونه که مشاهده می شود طیف عظیمی از موضوعات اقتصادی در این کتاب هشتصد صفحه ای مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات زیادی به شکل جدول و نمودار در آن عرضه شده است. وجود تحلیل در کنار عرضه آمار و اطلاعات موجب شده تا این کتاب متفاوت از یک سالنامه آماری باشد بلکه یک کتاب تحلیلی قلمداد شود. شاید بتوان ادعا کرد که این کتاب بهترین کتاب برای تحلیل وضعیت اقتصاد ایران در دهه هشتاد شمسی است و می تواند در دروس اقتصاد ایران مورد استفاده قرار گیرد. از یک جهت می توان ادعا کرد که مطالعه این کتاب نه تنها برای اقتصاددانان، مدیران دولتی و فعالان کسب و کار بلکه برایهمهفعالانسیاسی،روشنفکرانو دانشگاهیان ضروری است تا درکی عینی و به دور از هیاهوهای تبلیغاتی و توهمات شهودی نسبت به اقتصاد ایران داشته باشند.