تلگرام نوشته - 698

یک جهان چندین تفسیر- نمونه موردی هاشمی اگر به انتخابات مجلس ششم برگردیم به یاد می‏آوریم که هاشمی سمبل امور منفی تلقی می‏شد و در نزد افکار عمومی منفور بود. در انتخابات سال 1384 و حتی 1388 احمدی نژاد هوشمندانه از موضع منفی بخشی از جامعه نسبت به هاشمی رفسنجانی استفاده کرد و توانست خود را به کشور تحمیل کند. در انتخابات سال 1392 اقبال نسبت به هاشمی چنان زیاد و شدید بود که حکومت ترسید که صلاحیت وی را تایید کند و ناگزیر از رد صلاحیت شد و هزینه‏های آن را هم پرداخت. در سال 1394 هاشمی آن چنان در نزد طبقه متوسط محبوب شد که در انتخابات مجلس خبرگان توانست نتیجه تهران را به تنهایی تعیین کند. نهایتاً تدفین او با مشایعت بخش بزرگی از جامعه همراه شد. این فراز و فرود در افکار عمومی قابلیت تفسیرهای مختلفی دارد. 1. یک تفسیر آنست که مردم ایران ثبات دیدگاه ندارند. این مردم کسانی هستند که زمانی صبح می گفتند درود بر مصدق و عصر می گفتند مرگ بر مصدق! لذا به افکار عمومی مردم نمی توان اطمینان کرد. 2. یک تفسیر آنست که شرایط عوض شد و به تبع تغییر شرایط، انتخابهای مردم تغییر کرد. در سال 1378 چون تصور عمومی این بود که کشور به سمت تراز جدیدی از سیاست و سیاستمدار می رود، هاشمی یک مانع توسعه سیاسی قلمداد می شد ولی در سال 1392 و 1394 چون مردم تجربه احمدی نژاد را داشتند و نگران بودند که تراز سیاست به مرز پایین تری تنزل نکند، به ناچار گزینه هاشمی را انتخاب کردند. 3. یک تفسیر آنست که مردم در طی زمان پخته تر شدند به این معنی که به اشتباه در سال 1378 یعنی مجلس ششم به دنبال توسعه سیاست رفتند. تجربه خاتمی و احمدی نژاد به مردم آموخت که مسیر درست همان مسیر توسعه اقتصادی و سازندگی است که هاشمی ترسیم کرده بود. به همین دلیل انتخابات سال 1392 یک جور بازگشت به مسیری بود که هاشمی در سالهای 1368 تا 1376 طراحی کرده بود. 4. یک تفسیر آنست که هاشمی در طی زمان تغییر کرد. هاشمی در سالهای بعد از انتخاب خاتمی در جبهه مقابل مردم قرار گرفت و به همین دلیل منفور شد ولی وقتی در قضایای بعد از انتخابات سال 1388 هاشمی در سمت مردم قرار گرفت و در همین سمت ثابت قدم باقی ماند مورد اقبال جامعه قرار گرفت. 5. یک تفسیر آنست که چون هاشمی پیوسته به نظام و رهبری وفادار ماند و به رغم فشارهای اطرافیان حاضر به گسست رابطه خود نشد، در سالهای آخر زندگی مورد اقبال جامعه قرار گرفت ولی چون جامعه در سالهای بعد از دوم خرداد جو گیر شده بودند و تحت تاثیر روشنفکران به سمت تقابل با حاکمیت قرار گرفتند با هاشمی مخالف شدند. جامعه بعد از تجربه دوم خرداد و مجلس ششم آگاه شد و دریافت که حمایت از انقلاب، جمهوری اسلامی و رهبری انتخابی درست است و به همین دلیل هم به هاشمی مجدداً اقبال پیدا کرد. نکته اول: روشن است که همه این تفسیرها درست نیست ولی هر تفسیر هواداران خاص خود را خواهد داشت زیرا هر کدام از این تفاسیر با یک جهان بینی خاص سازگار است و هر جهان بینی تلاش می کند تا تفسیر سازگار از پدیده های مختلف عرضه کند. به همین دلیل هواداران آن جهان بینی خاص از یکی از این تفسیرها حمایت می کنند. نکته دوم: در همه یا بیشتر این تفسیرها حرف حقی وجود دارد که با قضاوت عمومی مردم سازگار است. ولی روشن است که یک تحلیل غلط مثل شاخ و برگی است که روی یک تکه حرف حق رشد می کند. آن تکه حرف حق جذابیت لازم برای جاانداختن و باورپذیری آن تحلیل غلط را فراهم می کند. نکته سوم: یک پدیده اجتماعی ابعاد مختلفی دارد و به همین دلیل گاه چند تبیین در عرض هم صادق هستند و هر کدام به وجهی از واقعیت چندوجهی اجتماع اشاره دارند. درک کامل یک پدیده اجتماعی منوط به اطلاع از تحلیلهای مختلفی است که از زوایای گوناگون عرضه شده اند. نکته چهارم: هر کدام از این تحلیلها مفروضاتی دارند که با صراحت بیان نشده اند و به صورت ضمنی به مخاطب تحمیل می شود. نقد درست هر کدام از این تحلیلها منوط به استخراج این مفروضات و نقد آنهاست. مثلا در تحلیل چهارم مفروض آنست که یک تقابل بین مردم و حکومت وجود دارد و هر کس در سمت حکومت قرار گیرد منفور می شود و هر وقت کسی به سمت مردم بیاید محبوب می گردد. این فرض می تواند مورد مناقشه قرار گیرد. در تحلیل پنجم مفروض آنست که مردم در اقبال به افراد ملاک تبعیت وی از رهبری و یا حمایت از جمهوری اسلامی را ملاک قرار می‏دهند. تازه مفروض کلی تحلیلهای فوق آنست که هاشمی در سالهای دوم خرداد منفور و بعد از 1392 محبوب شد. ولی واقعاً اینگونه است؟ آیا هاشمی حتی الان که در گذشته و همه صرفا به تعریف از وی مشغولند نزد بخش بزرگی از جامعه محبوب است؟ آیا هنوز جامعه نسبت به ثروت شخصی او و فعالیت اقتصادی اعضای خانواده اش موضع گیری و سوالی ندارد؟ وقتی پای مناقشه در هر کدام از این مفروضات باز شود، البته برخی از تحلیلهای گفته شده فرو می ریزند! https://telegram.me/ali_sarzaeem