تلگرام نوشته - 1007

با انتخابات 5- آیا افزایش یارانه نقدی پوپولیستی است؟ بله و خیر! اصل پرداخت یارانه نقدی به عنوان یک تاکتیک اقتصاد سیاسی قابل دفاع است یعنی وقتی حکومت آنقدر اعتبار نداشته باشد که جامعه را متقاعد کند تا امتیازات ناکارایی مثل قیمت پایین انرژی را قطع کند و منابع آن را صرف ایجاد زیرساخت کند گزینه جایگزین آنست که یارانه ضمنی را به یارانه نقدی تبدیل کند. لذا آنچه صورت گرفت نقدی کردن یارانه بود نه هدفمندی! چون اصلا هدفمندی انجام نشد بلکه به همه دادند. اشکال کار آنجا شروع شد که مبلغ یارانه بیش از درآمد آن در زمان شروع شد. اینجا بود که قضیه پوپولیستی شد زیرا از بودجه دولت برای پوشش هزینه پرداخت یارانه هزینه شد که صحیح نبود (تفصیل بیشتر در کتاب پوپولیسم ایرانی که به زودی منتشر خواهد شد). در طی این سالها دولت با اکراه ناگزیر شده تا قیمت برخی اقلامی که جامعه عرضه می کند را افزایش دهد مثل بنزین، تا حد کمی برق و .... .یک گزارش، مرکز پژوهشهای مجلس تخمین زده که درآمد حاصل از فروش این اقلام به بیش از 80 هزار میلیارد تومان رسیده در حالیکه کل هزینه پرداخت یارانه تقریبا نصف این مبلغ است. این امر این وسوسه را ایجاد کرده که یارانه دو برابر شود و حتی بقایی خواستار 5 برابر شدن یارانه شده است. به اعتقاد من حرف درست و غلط در اینجا مخلوط است و باید میان آنها تمییز قائل شد تا به اشتباه نیفتیم. نکته اول: اینکه مبلغ یارانه را 45 هزار تومان نگه داریم تا قدرت خرید آن صفر شود یا به تعبیر محسن رضایی مرگ خاموش یارانه، راه حلی بود که دولت چون حاضر به قبول راه حل سخت تر نشد به آن تن داد. راه حل درست و سخت تر حذف دهک های برخوردار بود. دولت به اشتباه خود را متعهد کرد که به حسابهای بانکی سرک نکشد در حالی که باید سرک می کشید و یارانه را صرفا به اشخاص نیازمند می داد. به اعتقاد من هر افزایش یارانه که ماهیت بازتوزیعی داشته باشد یعنی یارانه چند دهک را قطع کند تا به دهک های فقیر بپردازد درست و قابل دفاع است و پوپولیستی نیست! مشکل بقایی و تیمش این است که نمی خواهند عده ای را حذف کنند بلکه وعده می دهند که حذف شده ها را نیز دوباره وارد می کنیم! این غلط است. نکته دوم: ناکارایی در تخصیص منابع کشور زیاد است و در برخی تخمین ها هزینه فرصت انرژی مصرف شده در داخل کشور حدود 100 میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است. هر سیاستمداری که جسارت داشته باشد تا این سوبسید آلاینده محیط زیست را نقدی کند و از حالت ضمنی خارج سازد اقدام درستی انجام داده و قابل دفاع است. در واقع هر اقدامی که از جامعه علناً چیزی بگیرد و معادلش چیزی بدهد پوپولیستی نیست. مشکل اکثر نامزدهای انتخابات این است که شجاعت یا عقلانیت گفتن اینکه از جامعه امتیازی را می‌گیریم تا یارانه را افزایش دهیم را ندارند. اگر نامزدی بگوید که چیزی بیشتر از جامعه نمی‌گیرم ولی چیزی اضافی می دهم این فریب و نیرنگ و پوپولیسم است و آخر کار آن کسری بودجه است و راه حل متعارف آن استقراض یا همان تعبیر چاپ پول توسط بانک مرکزی و ایجاد تورم است. در این مسیر البته دوباره از وضعیت کشورهای نرمال و متعارف دور می شویم و تورم دو رقمی خواهیم داشت و در دام توسعه نیافتگی بیشتر فرو می رویم. این کار یعنی کاهش غیررسمی قدرت خرید مردم در ازای پرداخت یارانه بیشتر. لذا اگر مسابقه برای افزایش یارانه سیاستمدار را به سمت ایجاد تورم سوق دهد مسابقه ای پوپولیستی خواهد بود ولی اگر مسابقه برای افزایش یارانه سیاستمداران را به سمت حذف ناکارایی در تخصیص منابع سوق دهد اقدامی درست است و به صلاح بلندمدت کشور است. نکته سوم: مابه التفاوت 80 هزار میلیارد تومان و 48 هزار میلیارد تومان لزوماً نمی تواند به افزایش یارانه اختصاص یابد زیرا همین الان بسیاری از سازمانهای عرضه کننده کالاها و خدمات دولتی زیان ده هستند و بخشی از زیان خود را از محل این مابه التفاوت می پوشانند. مثال اعلای آن وزارت نیرو است. وزارت نیرو برق را گران از تولیدکنندگان برق می‌خرد و ارزان به خانوارها می فروشد و این مابه التفاوت به عنوان بدهی به پیمان کاران بر دوش دولت باقی مانده است. حال اگر قرار باشد کل 80 هزار میلیارد تومان یارانه داده شود معنای آن این خواهد بود که بدهی دولت به پیمانکاران افزایش یابد و وزارت نیرو بدهکارتر شود و اینگونه کمر پیمانکاران وزارت نیرو بیش از پیش شکسته می شود. لذا ادعای افزایش مبلغ یارانه تا سقف 80 هزار میلیارد تومان ادعایی صحیح نیست! https://telegram.me/ali_sarzaeem