پکن نامه 13- شانگهای

چون چند روزی توسط آکادمی علوم اجتماعی شانگهای دعوت شدیم فرصتی فراهم شد شانگهای را هم ببینیم. نخست باید عرض کنم که فاصله حدود 1300 کیلومتری پکن تا شانگهای را با قطارسریع السیر آمدیم که سرعت آن بیش از 300 کیلومتر در ساعت بود. خود چینی¬ها می¬گویند سریع¬ترین قطار جهان است و تا 370 کیلومتر هم می¬رود ولی دولت به لحاظ ایمنی مسافرین سرعت را محدود کرده است. سفیر ایران می¬گفت که جناب قالیباف در سفرشان از پکن به شانگهای با تجهیزات خلبانی این سرعت را تایید کرده اند. بهرحال، شانگهای مدرن¬ترین شهر چین است. انبوه آسمان خراش¬ها و معماری شهری کاملا مدرن آن، افراد را به اشتباه می¬اندازد که آیا اینجا نیویورک است یا شانگهای. در واقع شانگهای دریچه بازشدن اقتصاد چین به روی جهان خارج است و از اولین مناطقی بود که به طور آزمایشی به روی خارج باز شد. جمعیت شانگهای حدود 24 میلیون نفر است ولی تولید اقتصادی آن حدود 340 میلیارد دلار است که نزدیک به تولید اقتصاد ایران می¬باشد (با ارز 3000 تومان). طبیعی است که درآمد سرانه مردم این منطقه حدود 15000 دلار است (نزدیک به دو برابر ایران) در حالیکه درآمد سرانه چینی¬ها حدود 5 تا 6 هزار است. شانگهای به تنهایی 10 درصد سرمایه گذاری مستقیم خارجی در چین را به خود اختصاص داده است. از 1843 تا جنگ جهانی دوم که چین در اشغال خارجی ها قرار داشت، شانگهای محل اقامت انگلیسی¬ها، امریکایی¬ها و فرانسوی¬ها بود و محلاتی را دایر کردند. با شکست ژاپن و آزادسازی چین همه این وضع تغییر کرد. اما با بازشدن اقتصاد چین به روی جهان خارج سیل سرمایه¬گذاران خارجی به این کشور سرازیر شد به نحوی که هم اکنون از جمعیت 24 میلیونی این شهر حدود 8 میلیون خارجی هستند. موفقیت اقتصادی شانگهای تا حدی مرهون موقعیت جغرافیایی اش است. از یکسو در موقعیت خوبی از اقیانوس آرام قرار دارد. گفته می شود 40 درصد فعالیت های اقتصادی چین در سواحل آن هستند. همچنین شانگهای در کرانه رودخانه یانگ تسه قرار دارد و حدود 5 تا 20 درصد فعالیت¬های اقتصادی چین تخمین زده می شود که در حاشیه آن باشد. گفته می¬شود که هم اکنون بندر شانگهای بزرگترین بند تجاری دنیا از حیث حجم مبادله است. طراحی شهری آن فوق العاده جالب و دیدنی است و اگر اشتباه نکنم 14 خط مترو دارد. باید توجه داشت که سایز شهر شانگهای نسبت به متوسط شهرهای چین کوچک است ولی نسبت به متوسط شهرهای ایران بزرگ. برنامه آتی چین این است که شانگهای نه تنها یک مرکز تجاری در دنیا بلکه مرکز مالی و همچنین مرکز نوآوری گردد و در این مسیر با جدیت در حال فعالیت هستند. در سال 2013 یک منطقه تجاری جدید به شکل آزمایشی در اینجا راه اندازی شد تا دولت چین ببیند اثرات تعمیق اصلاحات اقتصادی به چه صورت خواهد بود. برای اولین بار در این منطقه نرخ بهره آزاد است و توسط نیروهای بازار تعیین می¬شود. لازم به ذکر است که علی رغم فشارهای زیاد برای آزادکردن نرخ بهره، بانک مرکزی چین هنوز به این کار اقدام نکرده و می خواهد با اجرای آزمایشی در این منطقه حدسی از اثرات آن بدست آورد. افراد شاغل در این منطقه می توانند درآمدشان را صرف سرمایه گذاری د اوراق بهادار خارجی کنند. شرکت¬های موجود در این منطقه می¬توانند بدون کسب مجوز در کشورهای خارجی سرمایه¬گذاری کنند ولی صرفا باید گزارش دهی نمایند. برخی شکل¬های جدید اخذ مالیات هم در اینجا اعمال شده است. قرار است برخی آزادی ها در آنجا بیشتر باشد مثلا کازینو اجازه داشته و فیلترینگ سایت های اینترنتی کمتر شود (ولی فیلتر فیسبوک و تویتر کماکان برقرار است)! قرار است عمده فعالیت آنجا معطوف به حوزه تجارت (واردات و صادرات)، بانک و بیمه و فاینانس باشد. شرط پذیرش در آنجا این است که شرکت باید در سه سال گذشته از یک میزان بیشتر سودآوری داشته باشد. مثلا شرکت های مشغول به صادرات و واردات باید در سه سال گذشته بیش از 1 میلیون دلار جنس جابجا کرده باشند. تا کنون 1900 درخواست برای فعالیت در آنجا ایجاد شده است. تجربه یک سال گذشته ظاهرا موید آزادسازی نرخ بهره بوده است.